Çocuklarda öfke kontrolü, ankara kreş anaokulu

Çocuklarda öfke kontrolü

09/03/2018 - 17:03
Çocuklarda öfke kontrolü
Öfke, gerçek veya varsanılan bir engelleme, tehdit, haksızlık, küçümsenme ve eleştirilme karşında olan bilişlerle ilgili ve kişiyi rahatsız eden uyarıcıları ortadan kaldırmaya yönelik güçlü bir duygudur (Soykan 2003).

Öfke duygusu bütün insanların yaşadığı evrensel duygulardan biridir dolayısıyla ele alırken çocuğa veya yetişkine özel diyemeyiz. Duygunun kendisi ortak ama kontrol etmeye çalışırken uygulayacağımız yöntemler tabii ki farklılaşıyor. Ama bizim genellikle sıkıştığımız konu çocuklarımızın  öfke hissetmesi değil öfkelendiğinde ki davranışları oluyor.  Hatta aşırı davranışları oluyor yani öfke nöbetleri.  Öfke nöbeti; herhangi bir şeyin yapılması engellendiği zaman gösterilen olağan üstü kızgınlık olarak tanımlanır ve bu her yaşta görülebilir. Genellikle çocuğun hırs, zavallılık ve kızgınlık gibi hislerine verdiği karmaşık bir tepkidir. Ve yine genellikle bu duygularla başa çıkmak için gerekli becerileri henüz gelişmedikleri için ortaya çıkar. Nöbet anlarında çocuklarda vurma, çığlık atma, eşya fırlatma, kaçma, tükürme, bele kavis vererek kendini yere atma, eklem kilitlenmesi, tekme atma, başını duvara vurma, morarana kadar nefes tutma, kusma ve ağlama krizi görülebilir. Bu krizlerin en kötüleri genellikle 18 ay ile 3 yaş arasında görülür ama 5-6 yaşa kadar da gözleyebiliriz. Tabii ki bu konuda kişisel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Öfke krizleri genellikle kızgınlıktan, hırstan, korku ve şaşkınlıktan olur ve tabii ki mizaç da önemli bir faktördür.  En çok gördüklerimiz ve kontrol etmek de zorlandıklarımız ise hırs ve kızgınlıkla ilgili olan kısımdır.

Araştırmacılar ciddi öfke krizlerini 15 dakikadan uzun ve haftada en az üç veya daha fazla sergilenen nöbetler olarak tanımlar. Bu gibi bir durumdaysak da bir profesyonelden yardım almak tabii ki iyi olacaktır.  

Öfke nöbetleriyle ilgili en önce bilmemiz gereken şeylerden biri şudur, hiçbir çocuk SEYİRCİSİ OLMADAN ÖFKE KRİZİNE GİRMEZ,  yani aslında çocuklar tepkilerini bize göstermek isterler. Biz buna dahil olmazsak da öfke fonksiyonu yerine getirememiş olur. Öfke nöbetlerine anne babalar uygun tepkileri verdiklerinde, çocuklar büyüdükçe nöbetler azalmaya başlar.

NELER BU KRİZLERE YOL AÇAR?

İlgi çekmek istemek
Sahip olamayacağı bir şey istemek
Bağımsız olduğunu ispat etmeye çalışmak
Hırs
Kıskançlık
Yorgunluk ve açlık
Duygusal yüklenme
İnatçılık
Çocuğumuz bir şekilde bir öfke krizine girdiyse en önce durum analizini yapmak gerek. Nerede, ne zaman ve ne sıklıkla…  Bir şeyin nedenini bilirsek ona çözüm bulmamız da o kadar kolay oluyor çünkü. Aslında bizim için en önemli noktalardan biri de şu, çocuğumuz öfke krizine girmeden hemen önce bunu fark edebilmek ve koşulları kendisini daha rahat ifade edebileceği bir hale getirmek.  Yani odaklanmamız gereken nokta kriz anında neler yapacağımızdan çok krize girmesini nasıl önleyeceğimiz ve doğru şekilde ifade etmeyi nasıl öğreteceğimiz olmalı.

KRİZ ÖNLEME YÖNELİK BİRKAÇ İPUCU

Erken uyarı sinyallerini görebiliriz
Zor durumlardan uzak durabiliriz
Hayır demek yerine ya da emir vermek yerine, belki sonra deyip ve rica edebilirz
İyi örnek oluşturabiliriz
Bazı konuların kontrolü onlara bırakabilirizDikkat dağıtabiliriz
Yerine başka şey koyabiliriz ( televizyon izlemek istediğinde ona kitap okumayı ya da parka çıkmayı teklif etmek)
Tabii ki bunları yapmak yazıldığı kadar kolay olmuyor ve tüm bunları yapsak da bazen çocukları durdurmak yine de son derece zor oluyor. Israrlı şekilde krize giren çocuklarımızın nedenlerini anlayamıyorsak da kayıt tutmak çok faydalı olabilir. 5N1K- burada bize çok yardımcı olabilir. Ne, nerede, ne zaman, neden, kim/kimle.

KRİZ ANINDA GÖSTERİLECEK TEPKİLER

Önemsiz krizler, bu krizler biraz daha kontrol edilebilir olurlar. Bir şey istediklerinde ve fakat bu olmadığında önce mızırdanmaya başlarlar sonra bu krize dönüşür.

Mantıklı açıklama yapmak
Gerekçeler göstermek ve alternatif sunmak
Empati kurmak
Ortamdan uzaklaştırmak (market , AVM gibi yerlerde çocuğu kucaklayıp dışarı çıkarmak)
Henüz tam olarak başlamadıysa sarılmak
Dikkat dağıtmak
Onu eğlendirecek bir alternatif sunmak
Sakin ve tutarlı olmak
Görmezden gelip, kendi işinizi yapmak (5 dk nın üzerine çıkmadan)
En yapmayacağımız şeylerden biri ise CEZALANDIRMAK- sertçe odana gidiyorsun demek gibi. çünkü ceza krizleri güçlendirebilir.

Ciddi krizler, kontrol etmesi daha güç daha uzun süreli krizler.
Krizin geleceğini hissediyorsanız güvenli bir yere geçin

Sarılabilirsiniz (bazen işe yarar ama ters tepme ihtimali de var)

Sakin ve kısık bir ses tonuyla konuşun

Onu bırakmayacağınızı ve çok sevdiğinizi söyleyebilirsiniz
Size, kendisine veya bir başkasına zarar vermesini engelleyin

Eğer engellemek için sıkıca sarılıyorsanız bunu ona söyleyin ( kendine ve bana zarar vermemen için sarılıyorum sana, sakinleştiysen bırakabilirim gibi)

Eğer çok daha büyük tepki görüyorsanız bırakın zararsız bir yolla enerjisini atsın (yastık mıncıklamak, kağıt koparmak gibi) siz yanında göz kontağı kurmadan sessiz ve sakin bir biçimde bekleyin

Ama en önemlisi olabildiğince SAKİN KALMAYA ÇALIŞIN!  Çünkü bizim duygumuzu doğrudan alıyorlar. Eğer bizim tansiyonumuz da onunkiyle birlikte yükselirse durumu kontrol etmek daha da güçleşecektir.

OLGUNLAŞMAK, ÖFKEYİ İFADE ETMEYİ ÖĞRENMEK…

Çocuklarımıza ağlayıp sızlayarak değil konuşarak iletişmeyi öğretmeli

Kendi duygularınızdan bahsedin (kitabımı çekerek elimsen alman beni sinirlendirdi)

Sinirlenince gösterilebilecek uygun davranışlardan bahsedin ara ara

Uzlaşmayı öğretebileceğiniz durumlarda bulunun

Çocuklarınızdan her neyi görmek istemiyorsanız sizler o davranışı hayatınızdan çıkarın

Rahatlama stratejileri öğretin;
“bez bebek” gibi kolları öne bırakarak belden bükülme

Üfleme

Kasları sıkıp gevşetme

Unutmamak gerek ki, çatal tutmayı, kesmeyi, boyamayı veya el yüz yıkamayı nasıl bizden öğreniyorsa çocuklar, duygularını ifade etmeyi de yine bizden öğreniyorlar. Bu yüzden bu konuda onları en iyi şekilde rehberlik etmemiz çok çok önemli.

ÖFKEYLE İLGİLİ ÖNEREBİLECEĞİMİZ KİTAPLAR;

  • Öfkeyle nasıl baş edebilirsiniz? –mikado çocuk
  • Öfkeni Kontrol Et! serisi –dört göz yayınları
  • Öfkeli Örümcek Rıza- kidz yayınları
  • Duygularıyla Arkadaş Olan Çocuk- okuyan koala

KAYNAKLAR

1. Eileen Hayes, Öfkeyle Nasıl Baş Edebilirsiniz? , Mikado Yayınları, 2016
2. Soykan, Çiğdem. "Öfke ve öfke yönetimi." Kriz dergisi 11.2 (2003): 19-27.
3. Şahin, Hülya. "Öfke denetimi eğitiminin çocuklarda gözlenen saldırgan davranışlar üzerindeki etkisi." Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3.26 (2016).

Benzer Yazılar